Skóry zabytkowe czyszczenie i pielęgnacja

Suchość

Stara skóra traci w wyniku wyschnięcia wodę, związaną we włóknach. Przez to staje się ona krucha, łamliwa i kurczy się. Uszkodzenia takie można częściowo usunąć przy dużych nakładach.
Uwaga! Nigdy nie trzymać skóry w warunkach poniżej 35% wilgotności powietrza!

Pleśń

Zbyt wysoka wilgotność powietrza powyżej 70% prowadzi do powstawania pleśni. Pleśń niszczy włókna skóry, ponieważ odżywia się ona proteinami i kwasami tłuszczowymi, powstającymi w wyniku utleniania się niestałych tłuszczy (tłuszcze roślinne i zwierzęce, występujące w większości środków konserwujących). Poza tym hydroliza(zniszczenie molekuł włókien w wyniku reakcji z wodą prowadzi do kurczenia się i ostatecznego rozkładu skóry.

Uwaga! Wilgotność powietrza 45%-65% nie szkodzi starym skórom! Przechowywać w przewiewnym miejscu, nie w torbach czy zamkniętych schowkach!

Światło i wysokie temperatury

Jeśli skóra jest wysoce narażona na wpływ światła i temperatury, procesy rozkładu ulegają przyśpieszeniu. 

Uwaga! Stare skóry przechowywać w temperaturze pokojowej 18°C-20°! Uszkodzenia mechaniczne: Stare skóry są jak starzy ludzie. Zginanie może powodować ból.

Uwaga! Nie eksploatować zbytnio!

Brud i brak konserwacji

Zanieczyszczenia są ogniskiem utleniania, powodując uszkodzenia skóry, a brak konserwacji przyspiesza proces rozkładu skóry.

Uwaga! Czyszczenie tylko wtedy, gdy rzeczywiście istnieją zabrudzenia! Regularna, ale oszczędna konserwacja przedłuża żywotność starej skóry!

Uwaga! Wszystkie zabiegi i produkty -o ile jest to możliwe- zawsze najpierw sprawdzić w niewidocznym miejscu. Skóry bardzo stare zostały po części wyprawione niefachowo i nie można w 100% wykluczyć niepożądanych zmian.

Czyszczenie

Stare tłuszcze i tłusty brud zmyć wielokrotnie benzyną do czyszczenia skór lub do zapalniczek. Nie stosować wodnych środków czyszczących. Woda może nieodwracalnie uszkodzić stare skóry.

Neutralizacja i stabilizacja

Miejsca zafarbowane lub wysuszone od potu rąk lub od złych środków konserwujących, np. mydło do siodeł, można zneutralizować roztworem z 2 części wody i 1 części esencji octowej (25%-owy roztwór dostępny w sklepach spożywczych). Nie zamoczyć zbytnio, raczej lekko wycierać zmoczoną ściereczką. W przypadku dużej pleśni można zastosować roztwór z 1 części wody i 1 części esencji octowej.

Uwaga! Jeśli skóra wygląda jak posypana pudrem, jest gąbczasta lub ma czerwonawe zabarwienie, doszło prawdopodobnie do nieodwracalnego uszkodzenia, tzw. ? czerwonej zgnilizny?. Uszkodzenia te mogły powstać na skutek zastosowania kwasu siarkowego i niestałych garbników, stosowanych przy produkcji skóry do połowy XIX wieku. Obok rodzimych garbników z dębu, brzozy czy kasztanowca, stosowano wtedy także tańsze, szybciej działające garbniki drzewne, jak mimoza czy argentyńskie querbracho. Barwniki naturalne zostały zastąpione nowymi syntetycznymi barwnikami. Do tych barwników potrzebowano kwasów jako utrwalaczy, jak np. kwasu siarkowego, mającego negatywny wpływ przez dłuższy czas oddziaływania na trwałość tańszych garbników.

Konserwowanie

Po wyżej wymienionych zabiegach stosuje się po zewnętrznej stronie skóry, zwanej też licem, nie zawierający kwasu tłuszcz syntetyczny Elephant Lederfett. Nanieść cienką warstwę, po wchłonięciu wypolerować wełnianą ściereczką. Do strony wewnętrznej skóry, nazywanej mizdrą, stosuje się środek natłuszczający (tłuszcz rozpuszczalny w wodzie), nazywany też olejkiem garbarskim. W tym celu miesza się go (20%) z wodą (80%) i nanosi za pomocą rozpylacza (wystarcza taki do użytku domowego czy spryskiwania roślin). Zabieg ten ma taką zaletę, że wysuszonym czy sklejonym włóknom przywrócona zostaje wilgotność, a rozpuszczone w wodzie substancje tłuszczowe osadzają się we włóknach skóry. W przypadku skór bardzo twardych, suchych zabieg ten należy wielokrotnie powtórzyć. Mieszanka wodno-tłuszczowa musi w każdym razie zostać wchłonięta. Efekt będzie lepszy, jeśli przy każdym zabiegu skórę lekko rozmasujemy (wałkowanie). Wnikanie będzie skuteczniejsze, jeśli strona wewnętrzna, mizdra, będzie szorstka (mała druciana szczotka, papier ścierny).

Uwaga! Nigdy nie stosować do stwardniałej strony wewnętrznej starej skóry tłuszczu (nie ma działania wnikającego). W miejscach o utrudnionym dostępie, przede wszystkim w miejscach szwów, można dodatkowo przy pomocy małego pędzelka nałożyć warstwę środka do skór starych Altleder Softner (olejek syntetyczny), ponieważ także wcześniej stosowane nici lniane wyschły i stały się słabe. Wskazówka: Tłuszcze roślinne i zwierzęce występujące w środkach konserwujących, mydle siodlarskim i kremach przemysłu jeździeckiego i obuwniczego nadają się do nowych produktów skórzanych, przez nie produkowanych, ale powodują uszkodzenia skór starych.

Konserwowanie

Małe rysy czy zadrapania można naprawić po odtłuszczeniu za pomocą kleju do skóry.

Uwaga! W żadnym wypadku nie należy stosować wątpliwych klei szybko klejących, ponieważ niszczą skórę. Nie należy samodzielnie wykonywać prac, związanych z dopasowaniem koloru, szpachlowaniem i woskowaniem. Do tego potrzebna jest osobna wiedza i doświadczenie oraz odpowiednie środki. Jeśli ktoś zdecyduje się na samodzielną konserwację, powinien skorzystać z porady.

Przechowywanie

Przedmioty ze skóry powinny być przechowywane w temperaturze pokojowej (18°C do 20°C) z niedużym napromieniowaniem słonecznym przy wilgotności powietrza pomiędzy 45% a 65%. Bardzo suche skóry zniosą też przez krótki okres (4 do 5 tygodni) wilgotność powietrza 70%.

Kontrola

Jeśli wyrobom ze skóry został przywrócony dobry stan, wymagają one jedynie corocznej kontroli. Dobrze działa zmycie skóry opisanym wyżej roztworem wodno-octowym i jej delikatne natłuszczenie. Gdyby pojawiła się pleśń, opisaną procedurę należy powtórzyć.